Εθελοντισμός

Θεμελιωμένος στον Αγωνιστικό Ανθρωπισμό

από την Αναστασία Τσιακάλου, κοινωνική λειτουργό

Τυπικά ο εθελοντισμός ορίζεται ως "συνεισφορά ατόμων στο πλαίσιο μιας μη κερδοσκοπικής, μη αμειβόμενης δράσης που δεν προβλέπει επαγγελματική εξέλιξη και έχει σκοπό την ευημερία του ανθρώπου ή της κοινότητας". Ουσιαστικά είναι η προσφορά του πλεονάσματος ανθρώπινης αγάπης. Γι' αυτό άλλωστε η εθελοντική εργασία υπήρξε ανέκαθεν χαρακτηριστικό κάθε πολιτισμένης κοινωνίας.
Ο εθελοντισμός είναι ένα καθημερινό γύμνασμα ψυχής, ένα εξαιρετικό γεγονός που ανωτεροποιεί την ύπαρξη και οδηγεί στην έξοδο από την παθητικότητα.
Προϋποθέτει ελεύθερους και ενημερωμένους πολίτες που είναι έτοιμοι να υποβληθούν σε μικρές ή μεγάλες θυσίες, όταν έχουν πειστεί ότι αυτές γίνονται για το σύνολο της κοινωνίας και όχι για την εξυπηρέτηση κάποιας εξουσίας, ιδιοτέλειας ή σκοπιμότητας.
Ο εθελοντισμός, μακριά από κάθε κομματική ή ιδεολογική έκφραση, διακρίνεται από ποιοτικά χαρακτηριστικά που καταξιώνουν τον άνθρωπο και την πολιτεία, όπως η αλληλεγγύη, η λειτουργία της κοινωνίας των πολιτών, η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η κοινωνική συνοχή.
Είναι θεμελιωμένος κι εμπνέεται όχι από έναν ανθρωπισμό του σπουδαστηρίου αλλά από τον σύγχρονο Αγωνιστικό Ανθρωπισμό με τα τέσσερα ανθρωπιστικά αξιώματα: Ελευθερία, Ειλικρίνεια, ηθική Άνοδος, Αγωνιστικότητα. Αναντικατάστατα για τον όντως άνθρωπο αλλά - όπως και οι Αξίες του Πολιτισμού - κατά την αγωνιστική τους βίωση, έχουν όρια που ποικίλουν. Η πορεία του Άρτιου Ανθρώπου είναι αγωνιστική πάντα, από την αυτοσυνειδησία στη δημιουργία. Το αγωνιστικό φρόνημα, το οποίο συνίσταται στο τρίπτυχο: Αρνούμαι
- Αντιστέκομαι - Δημιουργώ.
Αρνούμαι να είμαι άβουλος, εφησυχασμένος και στείρος μέσα στις μικρότητες και την καθημερινότητα. Αντιστέκομαι στα κατωφερή ρεύματα του πολιτισμού: Κερδοσκοπία, ευδαιμονισμός, ματαιοδοξία, τεχνοκρατία - όχι τεχνολογία! - πλεονεξία, σκοπιμοθηρία, εγωκεντρισμός, υποκειμενισμός, ναρκωτικά σώματος και πνεύματος… Έχω άγρυπνη συνείδηση, θέτω εφικτούς στόχους και δημιουργώ.
Οι εθελοντές έχουν ανακαλύψει δρόμους πορείας όπου το εγώ οδηγεί στο εσύ. Τότε ο ενικός αριθμός γίνεται δυϊκός και ο δυϊκός πληθυντικός: Εγώ - εσύ - εμείς. Η συναλληλία του ενός εγώ προς το άλλο εγώ, δημιουργεί και δηλώνει την προσφορά χωρίς σκοπιμότητες και ανταλλάγματα. Η ατροφία του εγωισμού, ο αγώνας με ταπείνωση, αποκαλύπτουν έναν κόσμο πρωτόγνωρο που τον χαίρεσαι για την ουσιαστική του πρόοδο, καθολική και διαρκή.
Το σύνθημα λοιπόν "αντισταθείτε" δεν έχει μόνο την έννοια του "αντί" αλλά και του θετικού αγώνα: Στο επίπεδο της αλληλεγγύης, στο επίπεδο των ανθρωπίνων σχέσεων στο επίπεδο "ο ένας για τον άλλο και όλοι μαζί για την κοινωνία των πολιτών".
Η πράξη του αληθινού ενδιαφέροντος εκδηλώνεται μέσα από τις νέες μορφές του εθελοντισμού μέσα από την αναδόμηση της κοινωνίας βήμα προς βήμα και το κυριότερο, πάνω στον άνθρωπο και τις αξίες του.
Ο εθελοντισμός υπερβαίνει τους επιφανειακούς μηχανισμούς της συνύπαρξης και προχωρά προς τις βαθύτερες ανάγκες του ανθρώπου. Γιατί εκφράζεται με συναισθήματα, εκδηλώνεται με κοινά ιδανικά και σκοπούς που συνδέουν και καταξιώνουν τους ανθρώπους.
Το ενδιαφέρον του εθελοντή για τον άλλον, για τον συνάνθρωπο, δεν είναι καταφυγή στην πλήξη του αλλά ευκαιρία να σκεφτεί καλύτερα, βαθύτερα, να καταλάβει τον εαυτόν του, να βιώσει τις πλούσιες δυνατότητες της αγάπης.
Γιατί ο άνθρωπος μόνος του μαραίνεται. Όταν όμως απλώσει το χέρι στους άλλους, δημιουργεί και δημιουργείται. Νιώθει συναισθηματικό ξεχείλισμα, συντονίζει την δράση του για ένα καλύτερο κόσμο.
Ο εθελοντισμός δεν έχει εγωιστικές διεκδικήσεις ή αλαζονεία. Βιώνει το σκοπό τον οποίο υπηρετεί και ακτινοβολεί.
Οι εθελοντές αποτελούν πυλώνα της κοινωνίας. Η κατάλληλη αξιοποίησή τους μπορεί να βελτιώσει αισθητά την ποιότητα ζωής της κοινότητας.
Η εθελοντική δράση αποτελεί μαθησιακή και μορφωτική λειτουργία. Ενισχύει την απόκτηση κοινωνικών, επικοινωνιακών, επαγγελματικών δεξιοτήτων και αναπτύσσει νέες ικανότητες. Δυναμώνει και δίνει περιεχόμενο στη ζωή των ενηλίκων. Αυξάνει τη δυνατότητα ενεργού συμμετοχής των νέων στη ζωή και την εργασία ενώ μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο και στη μάχη κατά της ανεργίας.
Συμβάλλει ακόμα σημαντικά στην οικονομική ανάπτυξη. Είναι πλέον συνείδηση ότι για να ζήσει και να ευημερήσει ο άνθρωπος, χρειάζεται τον άνθρωπο. Κι επειδή το συνολικό προκύπτει από το μερικό, το μήνυμα που πρέπει να απευθύνεται σε κάθε αστική κοινωνία δεν είναι άλλο από το "να μη μένουμε απαθείς θεατές των γεγονότων αλλά να τα διαμορφώνουμε με την εθελοντική προσφορά και την παρέμβασή μας".
Οι εθελοντές ανοίγουν δρόμους, όχι απλά προς το ζην αλλά προς το ευ ζην.

Από το περιοδικό Βιβλίο & Ζωή 5ο σ. 5, 9

Pugno ergo sum
Αγωνίζομαι άρα υπάρχω!

Ο Καθηγητής Αλέξανδρος Τσιριντάνης συνήθιζε, σε δύσκολες ώρες, να αναφέρει το περίφημο τηλεγράφημα του Στρατάρχη Φοςς προς τον πρωθυπουργό Κλεμανσώ, για την τραγική κατάσταση του γαλλικού στρατού.
"Το δεξιόν του μετώπου μας καταρρέει. Το αριστερόν διαλύεται. Το κέντρον υποχωρεί. Εμείς: Μαχόμεθα!"
Και επεξηγούσε: Σε κάθε κρίσιμη δοκιμασία, σημασία δεν έχει το τι γίνεται γύρω μας, αλλά το ποια θέση κρατάμε εμείς μέσα μας.
Απ’ αυτό θα εξαρτηθεί όπως και τότε, στην παγκόσμια εκείνη σύρραξη, η τελική έκβαση του αγώνα της καθημερινής ζωής.

Από το περιοδικό Βιβλίο & Ζωή 4ο σ. 11

Εργάσου! για πρόληψη και θεραπεία… *

Σε κάποιο Ψυχολογικό Ινστιτούτο υπάρχει αναρτημένο το καταστάλαγμα της πείρας των εργαζομένων σ' αυτό:Αν είσαι φτωχός να εργάζεσαι.
Αν είσαι πλούσιος να εργάζεσαι.
Αν αισθάνεσαι φορτωμένος με αβάσταχτες ευθύνες να εργάζεσαι.
Αν είσαι ευτυχισμένος να εργάζεσαι. Να εργάζεσαι αδιάκοπα.
Όταν δεν κάνεις τίποτα, αφήνεις χώρο για αμφιβολίες και αγωνίες.
Αν έρχεται συντροφιά σου ο πόνος και χάνεις την εμπιστοσύνη σου σε αγαπημένους ανθρώπους, εργάζου!
Αν κλονίζεται η πίστη σου και σε απογοητεύει η λογική σου, εργάζου!
Αν διαλύονται τα όνειρά σου και φαίνεται χαμένη η ελπίδα σου, εργάζου!
Να εργάζεσαι σα να βρίσκεται η ζωή σου σε κίνδυνο.
Και πραγματικά, βρίσκεται σε κίνδυνο!
Ό,τι και αν σε βασανίζει, εργάζου!
Εργάζου ευσυνείδητα, με εμπιστοσύνη στη δύναμη του Καλού, στη Χάρη του Θεού.
Η εργασία είναι η καλύτερη γήινη ιατρική που διαθέτουμε.
Η εργασία θεραπεύει τους σωματικούς και ψυχικούς πόνους.
Ο μεγαλύτερος εχθρός της αποσυνθετικής αμφιβολίας είναι η δημιουργική εργασία.

Χ. Κακούρης¹

* Das Beste aus Readers’ Digest.

¹ Χρήστος Ν. Κακούρης: Νομικός, δημοσιογράφος, υπεύθυνος του Νεανικού Τμήματος των Φάρων του "Ελληνικού Φωτός"(1952-1962). Πιστός, ενθουσιώδης, οργανωτικός και αφοσιωμένος - με μελέτη, κόπους και θυσίες -αγωνιστής του καλού αγώνα. Ενέπνευσε πολλά παιδιά και νέους την άξια, αγωνιστική ζωή της έμπρακτης αγάπης.

Από το περιοδικό Βιβλίο & Ζωή 8ο σ. 16

Μας νοιάζει

"Ο Εθελοντισμός δεν είναι για μια στιγμή, είναι για μια ζωή".
"Μαζευόμαστε, διαπιστώνουμε το αδύνατο του εγχειρήματος και... ξεκινάμε!"
Α. Τσιριντάνης

"Δείξε μου την πίστη σου με τα έργα σου".
Ιησούς

"Αγαπάμε τη γη μας γιατί μας αντιστέκεται".
Εξυπερύ

"Οι άνθρωποι στην εποχή μας δεν διακρίνονται σ’ αυτούς που πιστεύουν και σ’ αυτούς που δεν πιστεύουν αλλά σ’ αυτούς που νοιάζονται και σ’ αυτούς που δε νοιάζονται".
Έριχ Φρομ

Από το περιοδικό Βιβλίο & Ζωή 6ο σ. 7

Τα αγάπησα αυτά τα παιδιά!

Αγάπη. Η μόνη δημιουργική δύναμη
Σκόρπισε την αγάπη όπου κι αν πας. Πρώτα-πρώτα στο σπίτι σου. Δώσε αγάπη στα παιδιά σου, στη γυναίκα ή στον άντρα σου, στο γείτονά σου...
Μην αφήσεις κανέναν απ’ όσους έρχονται σε σένα να φύγει, χωρίς να νιώθει καλύτερα και πιο ευτυχισμένος. Γίνε η ζωντανή έκφραση της καλοσύνης του Θεού, καλοσύνη στο πρόσωπό σου, καλοσύνη στα μάτια σου, καλοσύνη στο χαμόγελό σου, καλοσύνη στο ζεστό χαιρετισμό προς το συνάνθρωπό σου.

Αδελφή Τερέζα

Καθηγητής κολεγίου ζήτησε από τους μαθητές του της κοινωνιολογίας να πάνε στις φτωχογειτονιές της Βαλτιμόρης και να εξετάσουν το ιστορικό 200 νεαρών αγοριών. Τους ζήτησε επίσης να κάνουν μια γραπτή εκτίμηση σχετικά με το μέλλον του καθενός από τ’ αγόρια αυτά. Σε όλες τις περιπτώσεις οι φοιτητές έγραφαν: “Δεν έχει καμιά πιθανότητα εξέλιξης”. 25 χρόνια αργότερα, ένας άλλος καθηγητής κοινωνιολογίας έτυχε να ανακαλύψει αυτή την παλιότερη έρευνα. Ζήτησε από τους μαθητές του να τη συνεχίσουν και να ψάξουν να βρουν ποια ήταν η εξέλιξη αυτών τωνα παιδιών. Με εξαίρεση 20 που είχαν ξενιτευτεί ή πεθάνει, σύμφωνα με ό,τι ανακάλυψαν οι φοιτητές, οι 176 από τους υπόλοιπους 180, ήταν επιτυχημένοι δικηγόροι, γιατροί και επιχειρηματίες, με βαθμό επιτυχίας μάλιστα πολύ πάνω από τον μέσο.
Έκπληκτος, ο καθηγητής αποφάσισε να συνεχίσει την έρευνα σε μεγαλύτερο βάθος. Ευτυχώς όλοι αυτοί που αφορούσε η έρευνα, ζούσαν στην ίδια περιοχή και μπόρεσε να μιλήσει με τον καθένα ξεχωριστά και να τον ρωτήσει: “Πού αποδίδεις την επιτυχία σου;” Σε κάθε περίπτωση, η απάντηση ήταν επενδυμένη με συναίσθημα.
“Σε μια δασκάλα μου”.
Η δασκάλα ζούσε ακόμα, έτσι ο καθηγητής πήγε και τη βρήκε. Ρώτησε την ηλικιωμένη αλλά με καθαρή σκέψη γυναίκα, ποιά ήταν η μαγική συνταγή που χρησιμοποίησε για να ανασύρει αυτά τα παιδιά από τα χαμόσπιτα και να τα εκτοξεύσει στα ύψη που είχαν φτάσει.
Στα μάτια της δασκάλας φάνηκε μια λάμψη και στα χείλη της άνθισε, αχνά, ένα χαμόγελο.
“Είναι πολύ απλό, είπε, Τα αγάπησα αυτά τα παιδιά”.
Από το βιβλίο των Τζ. Κάνφηλντ & Μ. Χάνσεν "Βάλσαμο για την ψυχή", Εκδόσεις Διόπτρα.

"Παιδεία είναι η συστηματική προσπάθεια για τη μετάδοση της αρετής."
Eric Butterworth

Από το περιοδικό Βιβλίο & Ζωή 6ο σ. 35