Tα πρώτα βήματα. Από την ίδρυση της Λέσχης, 24.11.1977

Παλιό όνειρο...

Ήταν ένα παλιό όνειρο, μια απροσδιόριστη για χρόνια προσδοκία που “πήρε σάρκα και οστά” κι έγινε πραγματικότητα: Πριν 33 χρόνια, η Ελληνική Λέσχη του Βιβλίου κάνει τα πρώτα της βήματα στον κόσμο μας, στους δύσκολους και μεγαλειώδεις αυτούς καιρούς “της μεσοβασιλείας των πολιτισμών”...
Δεν ήταν κάτι αυτονόητο μια τέτοια γέννηση. Ούτε αυτονόητο ότι θα επιζήσει το νεογέννητο. Χρειαζόταν δουλειά, φροντίδα, στοργή... και πίστη!

Το σήμα της Λέσχης

Το σήμα της Λέσχης, που συμβολίζει την ανθοφορία – και καρποφορία – του πνεύματος, φανερώνει μια νεανική ελπίδα. Μιαν Άνοιξη σαν κι αυτές που φέρνει κάθε χρόνο στις ψυχές η αιώνια Ανάσταση και διώχνει μακριά τα σύννεφα, τη σκουριά, την αρτηριοσκλήρωση της καρδιάς. Ένα νέο σύμβολο, μιας νέας μορφής αγώνα, από νέους ανθρώπους για μια αιώνια Υπόθεση!

Γιατί Ελληνική;

Την ονομάζουμε “Ελληνική”, όχι μόνο για να προσδιορίσουμε τον τόπο καταγωγής της, αλλά και για να υποδηλώσουμε την πνευματική της προέλευση από ένα χώρο, όπου πρωτοφανερώθηκε πλούσιος ο λόγος, δίνοντας τα πρώτα υψηλά δείγματά του στη φιλοσοφία ή την τέχνη αλλά και στη θεμελίωση της επιστήμης και του πολιτισμού. Ο Livingstone στο “Για ένα νέο Ουμανισμό” γράφει χαρακτηριστικά: “Οι Έλληνες δημιούργησαν μία από τις πιο μεγάλες λογοτεχνίες της Δύσης κι απ’ αυτή γεννήθηκε η ευρωπαϊκή σκέψη και το επιστημονικό πνεύμα”.

Ο Αντρέ Μωρουά υπογραμμίζει τη σημασία της λογοτεχνίας ως εξής: “Η Επιστήμη δίνει στον άνθρωπο μια εξουσία, όλο και πιο μεγάλη στον εξωτερικό κόσμο. Η λογοτεχνία τον βοηθάει να βάλει τάξη στον εσωτερικό κόσμο. Οι δυο λειτουργίες είναι απαραίτητες. Ο μη βιωμένος κόσμος, ο κόσμος των μορίων, περιέχει το μυστικό της δύναμης. Ο βιωμένος κόσμος, ο κόσμος των συναισθημάτων, περιέχει για το άτομο το μυστικό της ισορροπίας”.

Γιατί Λέσχη;

Την ονομάζουμε “Λέσχη” για να υπονοήσουμε μια ζωντανή συντροφιά που σε οργανική επαφή με την καθόλου ζωή και τα προβλήματά της, βάζει στόχο της το βιβλίο, όχι σαν αξία καθαυτή, αλλά σαν τυπωμένο λόγο που μπορεί να εκφράζει ανθρώπινες ιδέες και πολιτιστικές αξίες, μόρφωση, συγκίνηση, αισθητική καλλιέργεια, πνευματική πείρα, εσωτερική δύναμη και λύτρωση.

Ούτε βιβλιοφάγοι, ούτε βιβλιολάτρες!

Γι’ αυτό δε βλέπουμε και ασχολούμαστε με το βιβλίο όπως οι βιβλιοφάγοι, που συνδέονται μαζί του μ’ έναν αποκλειστικά συναισθηματικό δεσμό, απ’ όπου προέρχονται όλες οι αποχρώσεις των βιβλιολατρών και βιβλιομανών. Θα μας απασχολήσει αντίθετα, το βιβλίο σαν μέσο μόρφωσης και διαμόρφωσης του ολοκληρωμένου ανθρώπου – ελεύθερου, υπεύθυνου, συνειδητού. Και άρα σαν μέσο κατάρτισης και έμπνευσης του ανθρώπου για τον καλόν αγώνα, τη βίωση και πραγμάτωση του αγωνιστικού ανθρωπισμού που οι καιροί μας επίμονα ζητούν.

Μέσο ψυχαγωγίας, μόρφωσης, αγώνα!

Επομένως το θέμα μας είναι το βιβλίο σαν όργανο ψυχαγωγίας, καλλιέργειας, μόρφωσης αλλά και αγώνα. Δεν έχει για τη Λέσχη ενδιαφέρον ο στατικός κι αυτάρκης διανοούμενος που, σαν ανθρώπινος τύπος έχει δοκιμαστεί κι αποδοκιμαστεί – σαν ένας σνομπ esthete. Αλλά ο άρτιος άνθρωπος που θα έρθει σ’ επαφή με το βιβλίο για να πλουτίσει και να οπλίσει τον εσωτερικό του κόσμο. Για να εμπνευστεί ευγενείς ιδέες και να πραγματώσει υπερχρονικές  αξίες χάριν των συνανθρώπων του και του πολιτισμού.

Μια ευγενική ιδέα κι ένα προσκλητήριο

Ο στόχος που σκοπεύει η Λέσχη είναι μια τέτοια ευγενική ιδέα, όπου ο καθένας μας καλείται να βάλει το λιθαράκι του. Οι σχετικές προσπάθειες που γίνονται στον τόπο μας είναι δυστυχώς   άψυχες ή σκόπιμες. Είτε γίνονται “κατά συνθήκην” χωρίς πίστη και άρα χωρίς ψυχή, είτε ξεκινούν από συμφέροντα οικονομικά ή πολιτικά.

Καθαρότητα πνεύματος

Το θέμα βιβλίο για τον τόπο μας είναι δύσκολο, όπως είναι δύσκολα και προβληματικά τα θέματα της κοινωνικής πρόνοιας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της παιδείας. Απαιτούν σοβαρές  πνευματικές προϋποθέσεις και επομένως, κοσμοθεωριακή υποδομή. «Άνευ εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν», προφήτεψε Κάποιος και η φωνή Του ακούγεται σήμερα, στην εποχή αυτή της κατάπτωσης και των απογοητεύσεων, καθαρή και προειδοποιητική όσο ποτέ άλλοτε. Γι’ αυτούς που δεν κωφεύουν, ανοιχτός είναι ο δρόμος για τον αγώνα και άρα για την επιτυχία.

Μακριά από σκοπιμότητες, ιδεολογίες, μόδες

Μ’ αυτή την πεποίθηση, μ’ αυτή την πίστη, σ’ αυτή τη φωνή θα ξεκινήσουμε και όχι με την πίστη σε σύγχρονες αυταπάτες όπως η οικονομική δύναμη, η ορθολογική οργάνωση, η πολιτική υποστήριξη και προπαγάνδα ή η συμμαχία με τα ρεύματα της μόδας, που μπορεί να φέρουν στη Λέσχη μερικούς διανοούμενους αλλά όχι και την πνευματική δημιουργία που απαιτεί μια τέτοια προσπάθεια.

Αφελότητες...

Πρέπει ακόμα να γίνει συνείδηση ότι η Λέσχη δεν εμπνέεται από αφελείς και καλοπροαίρετες  διακηρύξεις όπως αυτές που διατυπώθηκαν στο Διεθνές Έτος του Βιβλίου  το 1972.  Η “Πίστη στο βιβλίο” θυμίζει πολύ την πίστη του Βίκτωρα Ουγκώ στο σχολείο. Είχε πει: “Ανοίγοντας ένα σχολείο κλείνουμε μια φυλακή”. Σήμερα, ύστερα από υπερπληθώρα σχολείων και πανεπιστημίων, δεν είναι μόνο οι φυλακές γεμάτες αλλά και προπαντός, η κοινωνία είναι γεμάτη “μορφωμένους” εγκληματίες, που όχι μόνο γνωρίζουν το νόμο αλλά και  πώς ν’ αποφεύγουν τις συνέπειες από την συστηματική παράβασή του.

Η πραγμάτωση του ονείρου
Με καταδιώκει το όνειρο. Δε λέω πως δε με θέλγει.
Με την αοριστία του και τα’ άπιαστο, τ’ άμορφο
Και τη θολή του όψη
ιχνογραφεί το συντελούμενο. Όμως
τι μόχθο και καημό προοιωνίζει!
Θα πρέπει πρώτα να καθοριστεί το πλαίσιο
γιατί το λεύτερο χρειάζεται τη λευτεριά του
να αποκλειστεί το σκοτεινό και ασαφές,
το εχθρικό και το επίβουλο κι ακόμη
η ανεμελιά, η τσιγκουνιά και η σπατάλη.
Με ισόρροπο μίσος, όχι άκρατο, μη και σε παρασύρει
Να ξεριζώσεις τη γαλήνη της ψυχής και πώς
πλέον να πεις
καθαρά και κατάματα την καθημερινή σου “καλημέρα”.
Ύστερα – και δεν είναι ασφαλώς το ύστατο
που απαιτείται –
να στρώσεις έναν δρόμο ανάερο όπως των πουλιών
και να καλέσεις μ’ ένα μονάχα νεύμα το χέρι του εχθρού
να γίνει όχι κόλαφος, μα χάδι πάνω στα μαλλιά σου.
Ώσπου ν’ αρτιωθεί τ’ άπιαστο όνειρο
Να πάρει τη μορφή της τελειωμένης πράξης.
Νίκος Γρηγοριάδης

“Τα όνειρα δεν είναι για να γίνονται πραγματικότητα!
Μα για να διαμορφώνουν την πραγματικότητα τέτοια,
που δεν θα ’ταν, αν δεν υπήρχαν τα όνειρα...”
Τσιριντάνης

Από το Βιβλίο και Ζωή 1ο, σ. 22-23